FARMAKOPE
Farmakopeler,
ulusal veya bölgesel bir otorite tarafından yayınlanan, farmasötik ürünler için
standartlar ve kalite spesifikasyonları ile hazırlanan, bilimsel ve yasal
dayanaklı bağlayıcı referans kaynaklardır. Farmakopeler, genellikle genel
bölümlerden (testler, yöntemler ve genel şartlar) ve özel monograflardan oluşan
farmasötik aktif maddeler, eksipiyanlar ve dozaj formlarının belirlenmesi için
analiz ve spesifikasyonlar için önerilen prosedürleri birleştirerek
tasarlanırlar.
Türkiye’deki
ilk basılı Farmakope’nin (Kodeks) Osmanlı İmparatorluğu Döneminde 1818 yılında Farmakopii Genike (Genel
Farmakope) adıyla İstanbul’da yayımlandığı bilinmektedir. Daha sonra, Sultan
II. Mahmut döneminde 1839 yılında kurulmuş olan Askeri Tıp ve Eczacılık Okulu
Müdürü Dr. Charles Ambroise Bernard tarafından Pharmacopeia Castrensis Ottomana adı ile
yayımlanmıştır. 1 Haziran 1930’da Cumhuriyet döneminin ilk kodeksi Türk Kodeksi 1930,
müteakiben Türk
Kodeksi 1940, Türk Kodeksi 1954 ve Türk Farmakopesi 1974 yayımlanmıştır.
1964
yılında Avrupa Konseyince, temel amacı üye ülkeler arasında ilaçların
alışverişini kolaylaştırmak için ortak standartların oluşturulması olan ortak
bir Avrupa Farmakopesi hazırlanması kararı alınmış, “Bir Avrupa Farmakopesi
Geliştirilmesine Dair Sözleşme”nin 10 Ekim 1993 tarih ve 21724 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmasından sonra 22 Şubat 1994’te yürürlüğe girmesiyle Ülkemiz
de bu sözleşmeye taraf olmuştur. Avrupa Farmakopesi Ülkemizin de yer aldığı
otuz sekiz üye devlet ve üç gözlemci devlet ile çalışmalarını yürütmektedir.
Avrupa Farmakopesi Komisyonu altında belirli periyotlarla güncellenen Avrupa
Farmakopesi ve bu platforma ilişkin işlemler, yararlı teknik bilgiler ve
duyurular resmi bülten olan Pharmeuropa ile
paydaşlarına sunulmaktadır.
1974
yılından sonra, Avrupa Farmakopesi’nin “Genel Bölümler” ve “Reaktifler”
bölümlerini kapsayan Türk
Farmakopesi I - Avrupa Farmakopesi Adaptasyonu 2004 ve Türk Farmakopesi II-
Avrupa Farmakopesi Adaptasyonu 2016 kitapları yayımlanmıştır.
Türk Farmakopesi
2017 kitabı
2017 yılı sonunda tamamlanarak 6 cilt olarak; genel uyarılar, analiz yöntemleri
/ malzemeleri, kaplar ve kaplar için malzemeler, reaktifler, mikrobiyolojik
yöntemler, genel monograflar, dozaj şekilleri, aşılar, antiserumlar,
radyofarmasötikler, cerrahi iplikler (sütürler), homeopatikler, majistral
ürünler, özel monograflar kısımlarından oluşacak şekilde yayımlanmış, takip
eden her yıl sonunda yeni ve güncellenen monografları kapsayacak şekilde Türk
Farmakopesi 7.1, 7.2, 7.3 ve 7.4 Ek’leri halinde basılarak 2021 yılı itibariyle
mevcut durumda toplam on bir cilde ulaşmıştır.
Avrupa
Farmakopesi ve diğer farmakopelerde bulunmayan Ülkemiz yetenekleriyle
geliştirilen ve hazırlanan bazı genel yöntem ve özel Milli Monograflara da Türk
Farmakopesi 2017’de yer verilmiş, 2018 yılında dokuz, 2019 yılında on altı,
2020 yılında yedi ve 2021 yılında dokuz adet daha Milli Monograf Türk
Farmakopesi’ne kazandırılarak, güncel Türk Farmakopesi özellikle bitkisel
monograflar yönüyle zenginleştirilmiştir.
Türk
Farmakopesi bülteni olan Türk Farmakope Dergisi 2016 yılında hayata geçirilmiş,
temel olarak Türk Farmakopesi’ne ilişkin etkinlikler ile bilimsel ve teknik
bilgilerin paylaşıldığı, Ülkemiz sağlık endüstrisi, üniversitelerimiz,
sendikalar, dernekler, ilgili kurum ve kuruluşları bilgilendirmek ve tüm
paydaşlarla bilgi alışverişinde köprü oluşturmak üzere çalışmaların yapıldığı
bir platform olarak 2021 yılında da çalışmalarına devam etmiştir.
Analiz
ve Kontrol Laboratuvarları Dairesi Başkanlığı bünyesinde Türk Farmakopesi
ve Türk Farmakope Dergisi çalışmaları yürütülmektedir.
Türk Farmakopesi
Türk Farmakopesi’nin
oluşturulması ve Avrupa Farmakopesi Adaptasyonu ile ilgili çalışmalar, iş ve
işlemler yürütülmektedir.
European Directorate for the Quality of Medicines
(EDQM)
Avrupa Konseyi - Avrupa
Farmakope Komisyonu'na üyelik ve Avrupa Farmakopesi adaptasyonu kapsamındaki
çalışmalar ve işlemler yürütülmektedir.
Türk Farmakope Dergisi
Türk Farmakope Dergisi yılda
dört (4) kez yayımlanır.
TÜRK FARMAKOPE
DERGİSİ YAZIM KURALLARI
TÜRK FARMAKOPE
DERGİSİ TELİF HAKKI DEVRİ FORMU